Σεμινάριο Αγωγής
Εισηγητής: Κωνσταντίνος Κιουρτσής (kkiourtsis@sch.gr).
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1. Γνωριμία
Το κάθε μέλος συστήνεται του και εκφράζει τη σχέση του με το κάπνισμα
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 2. Αντικαπνιστικές εκστρατείες
Σχηματίζονται πέντε ομάδες. Στην κάθε ομάδα δίδεται κείμενο από μια αντικαπνιστική δράση. Οι ομάδες εργάζονται πάνω στο υλικό τους και αναπτύσσουν τα συμπεράσματά τους στην ολομέλεια. Εξετάζουν και την αλήθεια που διατυπώνεται στα κείμενα. (ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1α,1β,1γ,1δ, 1ε)
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 3. Εισήγηση
http://www.chem.uoa.gr/chemicals/chem_nicotine.htm
Ο καπνός (Nicotiana tabacum) ανήκει στην οικογένεια των σολανιδών (solanaceae), στην οποία ανήκουν φυτά όπως η μελιτζάνα, η πατάτα, η τομάτα και η πιπεριά
Το μονοπάτι επιβράβευσης και ανταμοιβής (reward pathway):
Είναι ένας κεντρικός εγκεφαλικός σχηματισμός από διαφοροποιημένα εγκεφαλικά κύτταρα που επικοινωνούν με ειδικές ουσίες, τους νευροδιαβιβαστές. Ο σημαντικότερος νευροδιαβιβαστής για την ηδονή και την επιβεβαίωση είναι η ντοπαμίνη. Όσοι άνθρωποι νιώθουν να τους λείπει η επιβράβευση και η κατανόηση, θέτουν σε ενέργεια το μονοπάτι της ηδονής στον εγκέφαλο με διάφορες εθιστικές ουσίες για να συμπληρώσουν το έλλειμμά τους.
Στερητικά συμπτώματα: Τα κύρια στερητικά συμπτώματα που εμφανίζονται σε κάθε προσπάθεια απεξάρτησης από το κάπνισμα συνοψίζονται στα εξής: Ευερεθιστότητα, ανυπομονησία, εχθρική συμπεριφορά, άγχος, κατάθλιψη, ανησυχία, βραδυκαρδία, αύξηση όρεξης και απόκτηση βάρους. Κρατούν περίπου 3 ημέρες.
Υποκατάστατα καπνίσματος: τσίχλες νικοτίνης, αυτοκόλλητα νικοτίνης, υπογλώσσια δισκία, ρινικά σπρέι, ηλεκτρονικό τσιγάρο, τσιγάρα με άλλο φυτό (πχ farfara)
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 4. Διευθυντής & μαθητής
Ζευγάρια: Μαθητής-Διευθυντής. Ο μαθητής βρίσκεται στο γραφείο του Διευθυντή επειδή τον έφερε ένας εκπαιδευτικός που τον έπιασε να καπνίζει στην αυλή του σχολείου. Τα Στο γραφείο του Διευθυντή υπάρχει τασάκι με αποτσίγαρα.
Παρουσίαση της συζήτησης από ζευγάρια-εθελοντές
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 5. το μοντέλο του καπνιστή
Ολομέλεια: Καταιγισμός ιδεών: «γιατί καπνίζουν όσοι ανήλικοι ή ενήλικοι καπνίζουν;» (τρεις στήλες: λόγοι σωματικοί, ψυχολογικοί, κοινωνικοί)
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 6. ένας καπνιστής στη οικογένεια
από αγάπη να βοηθήσει τον Πέτρο να συνδεθεί με τον εαυτό του. Διαβάζεται αρχικά το κείμενο στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2. Ζητείται ένας εθελοντής (Πέτρος, 48 ετών)
α΄ φάση: Ο Πέτρος επιλέγει από τους συμμετέχοντες ποιοι θα είναι οι σημαντικοί άλλοι, και τους στήνει γύρω του, σε όποια απόσταση θέλει.
β΄ φάση: Ο Πέτρος μονολογώντας, εκφράζει τι θα ήθελε από τον καθένα χωριστά γύρω του για να είναι ευχαριστημένος. Είναι σαν να μιλάει από μέσα του και οι άλλοι να μην τον ακούνε. Οι σημαντικοί άλλοι τον ακούνε αλλά δε του μιλάνε.
γ΄ φάση: Ο Πέτρος φεύγει έξω από την αίθουσα και οι σημαντικοί άλλοι συζητούν και αποφασίζουν να τον βοηθήσουν σύμφωνα με όσα τους ζήτησε, χωρίς όμως να καταργούν και τις δικές τους επιθυμίες.
δ΄ φάση: Οι σημαντικοί άλλοι, διαδοχικά, ανακοινώνουν στον Πέτρο τη βοήθεια που μπορούν να του προσφέρουν.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 7. Εισήγηση: τα 5 στάδια της αλλαγής
1. Αρχική κατάσταση, καθεστώς: προβλέψιμη κατάσταση, ασφαλής ρουτίνα
2. Το καινούριο: ξένο στοιχείο, μη αναμενόμενο (καρδιακή αρρυθμία).
3. Το χάος: τα πάνω-κάτω: (όχι σπουδές αλλά δουλειά στα παιδιά, γιατροί κλπ.)
4. Βήμα-βήμα: (δοκιμές για νέες αποφάσεις, νέες συμπεριφορές).
5. Αποδοχή, ενσωμάτωση: νέο καθεστώς (μετά από δοκιμές, καλά είναι εδώ!)
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 8. Αξιολόγηση και κλείσιμο
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1α
Αντιδράσεις στη Γαλλία για αντικαπνιστική εκστρατεία
http://www.ant1online.gr/Science/Health/Pages/20102/92c9cdbf-9197-4bb6-a379-74a937975945.aspx
Εντονότατες αντιδράσεις έχει προκαλέσει στη Γαλλία η αντικαπνιστική εκστρατεία μίας οργάνωσης η οποία, επιχειρώντας να αφυπνίσει τους νέους κατά του τσιγάρου, παραλληλίζει το κάπνισμα με τη σεξουαλική κακοποίηση. Οι αφίσες της οργάνωσης, που κυκλοφόρησαν την περασμένη εβδομάδα, δείχνουν έναν ενήλικο άντρα με κοστούμι και τσιγάρο στο στόμα να σπρώχνει προς τα κάτω το κεφάλι μίας έφηβης, σε μία στάση που υπονοεί στοματικό σεξ, ενώ το σλόγκαν που συνοδεύει τη φωτογραφία είναι: «Εάν καπνίζεις, είσαι σκλάβος του καπνού».
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1β
Γονείς: Η νικοτίνη είναι μια σοβαρή απειλή για τα παιδιά σας
http://www.medlook.net/printarticle.asp?item_id=2024
Πολλοί γονείς καθοδηγούν τα παιδιά τους πώς να αποφεύγουν τα ναρκωτικά. Όμως συχνά ξεχνούν να τα βοηθούν να αποφεύγουν και να προστατεύονται από την εξαρτησιογόνο ουσία που χρησιμοποιείται το περισσότερο από τους έφηβους που είναι η νικοτίνη. Παρά το γεγονός ότι το κοινό γενικά, είναι καλά ενημερωμένο για τους κινδύνους του καπνίσματος, εντούτοις κάθε χρόνο συνεχίζεται το λυπηρό φαινόμενο εφήβων που συνεχίζουν ή αρχίζουν να καπνίζουν. Πολλά παιδιά και έφηβοι, νομίζουν ότι απλά θα δοκιμάσουν να καπνίσουν μερικά τσιγάρα. Αυτοί οι νεαροί καπνιστές, νομίζουν ότι θα είναι σε θέση να ελέγξουν και να σταματήσουν τη συνήθεια του καπνίσματος με την παρέλευση του χρόνου όταν το θελήσουν. Δυστυχώς όμως η νικοτίνη είναι μια ισχυρή εξαρτησιογόνος ουσία. Όταν ένας έφηβος εθιστεί σε αυτή, τότε καθίσταται εξαιρετικά δύσκολη η απεξάρτηση.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1γ
Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος, http://www.sansimera.gr/worldays/36
Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 31 Μαΐου, με απόφαση που πήρε το 1988 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, για να μας υπενθυμίζει τις βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος.
Στατιστικά Στοιχεία: Το κάπνισμα προκαλεί:
- τον θάνατο 3,5 εκατομμυρίων ανθρώπων κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο
- το 25% των θανάτων από καρδιοπάθεια
- το 83% των θανάτων από χρόνια βρογχίτιδα και εμφύσημα
- το 90% των περιφερειακών αγγειακών νόσων που συχνά οδηγούν σε ακρωτηριασμό
- το 82% των θανάτων από καρκίνο του πνεύμονα
- οικονομική «αιμορραγία» 200 δισεκατομμυρίων δολαρίων κάθε χρόνο στους πάσχοντες από νόσους που σχετίζονται με το κάπνισμα, σύμφωνα με μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Αμφισβητείται η ασφάλεια των ηλεκτρονικών τσιγάρων
http://ygeia.tanea.gr/default.asp?pid=8&ct=10&articleID=8711&la=1
Έλληνες επιστήμονες σε δημοσίευμά τους στην επιστημονική επιθεώρηση British Medical Journal, προτρέπουν τους καταναλωτές να σταματήσουν να χρησιμοποιούν τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, διότι ακόμη δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα που να αποδεικνύουν ότι είναι ασφαλή για την υγεία.
Μάλιστα συνιστούν να μη χρησιμοποιούνται μέχρι την απόδειξη της ασφάλειάς τους.
Προηγούμενες έρευνες έχουν εκφράσει τις ανησυχίες τους, αλλά οι πωλητές υποστηρίζουν ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι μια υγιής εναλλακτική λύση.
Στη Βρετανία, πάντως, είναι παράνομο να πωλούνται τα ηλεκτρονικά τσιγάρα με την ένδειξη «βοήθημα διακοπής καπνίσματος» και το υπουργείο Υγείας της Βρετανίας και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προτείνουν στους καταναλωτές να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1ε
Πώς να μην αρχίσετε το κάπνισμα: www.el-el.help-eu.com
Το κάπνισμα σκοτώνει!: Το κάπνισμα είναι υπεύθυνο για χιλιάδες θανάτους κάθε χρόνο. Ο ένας στους δέκα καπνιστές βλέπει το προσδόκιμο επιβίωσής του να μειώνεται κατά 20 χρόνια. Εκτός από ορισμένα είδη καρκίνων, το κάπνισμα ευθύνεται επίσης για πολλές παθήσεις.
Το κάπνισμα είναι ναρκωτικό! Το κάπνισμα δημιουργεί σύντομα εξάρτηση από την οποία είναι δύσκολο να ξεφύγετε. Το πρώτο τσιγάρο, που συχνά το ανάβουμε για χάρη της παρέας, μπορεί να αποβεί επικίνδυνο.
Το κάπνισμα είναι μια ανοιχτή πόρτα προς άλλες εξαρτήσεις! Η πλειονότητα αυτών που είναι εξαρτημένοι από το οινόπνευμα ή από άλλα ναρκωτικά –είτε αυτά είναι μαλακά (χασίς, κάνναβη) είτε σκληρά– ξεκίνησε με την εξάρτηση από τον καπνό.
Το κάπνισμα είναι βλαβερό για όσους βρίσκονται κοντά στον καπνιστή!
Το κάπνισμα δεν είναι πια της μόδας! Ο καπνιστής μπορεί να θεωρηθεί σαν ένα ανεύθυνο, εγωιστικό άτομο, το οποίο δεν ενδιαφέρεται ούτε για τον εαυτό του ούτε για τους άλλους.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2 . Ο μονόλογος του Πέτρου
Τα πρόσωπα: Πέτρος, Νίκη η σύζυγος, Άσπα κόρη Γ΄ Λυκείου, Γιώργος γιος Β΄ Λυκείου, κυρα-Ασπασία μάνα του Πέτρου, Αλίκη κουνιάδα, Νώντας μπατζανάκι σχολικός φύλακας
Είμαι ο Πέτρος, στα 48. Εργάζομαι σε μια αλλαντοβιοτεχνία. Παράλληλα, για κάποιες ώρες, εργάζομαι και στο κρεοπωλείο ενός ξαδέλφου μου για να συμπληρώνω το εισόδημά μου. Από τότε που έκλεισε το φασονάδικο στο οποίο δούλευε η Νίκη, η γυναίκα μου, αναγκάστηκα να έχω δύο δουλειές. Καλύτερα όμως η Νίκη να μη δουλεύει. Τουλάχιστον κάνει όλες τις δουλειές του σπιτιού, προσέχει τα παιδιά και περιποιείται τη μάνα μου. Η κυρα-Ασπασία μένει πια μαζί μας. Πού να ζήσει μόνη της με το Αλτσχάιμερ που τη βρήκε. Ο γιος μου ο Γιώργος πάει στην Β’ Λυκείου και η κόρη μου η Άσπα στην Γ΄ Λυκείου. Τα παιδιά διαβάζουνε, δεν μπορώ να πω. Αλλά έχουν έξοδα και από τη άλλη, τι θα κάνουν τόσοι μορφωμένοι; Του τόπα του Γιώργου, νάρθει να δουλέψει μαζί μου, το αφεντικό τον χρειάζεται. Να πάει σε δύο-τρία χρόνια φαντάρος και μετά δουλειά. Όταν οι συμμαθητές του θα πάρουν το πτυχίο τους (αν το πάρουν), αυτός θα έχει ένα καλό ποσό για να κάνει δική του δουλειά. Και η Άσπα, ας πάει στης κουνιάδας μου το μοδιστράδικο. Η Αλίκη ράβει τουαλέτες. Όλες οι γυναίκες της καλής κοινωνίας την προτιμούν. Βγάζει πολύ-πολύ περισσότερα από εμένα. Τον άντρας της τον Νώντα, που είναι σχολικός φύλακας τον έχει για τα θελήματα. Αυτή κάνει κουμάντο. Ας πάει εκεί η Άσπα κι αν μάθει καλά τη δουλειά, τότε θα προκόψει όσο η θεία της κι ακόμα περισσότερο. Εξ άλλου η Αλίκη παιδιά δε έχει. Έχει ανίψια . . . Τους τελευταίους μήνες προσπαθώ να το κόψω το τσιγάρο. Μου το συνέστησε ο καρδιολόγος μου, που παρακολουθεί την πίεσή μου. Μου βρήκε και αρρυθμίες στην καρδιά. Ίσως να είναι από το τσιγάρο, μου είπε. Η γυναίκα μου δε ξέρει τίποτε. Άσε καλύτερα, δε χρειάζεται να ζορίζεται και αυτή. Πάντως σοκαρίστηκα όταν έμαθα ότι ένας πρώτος ξάδελφός μου, επτά χρόνια μικρότερός μου, έκανε μπαλονάκι τον περασμένο μήνα. Η γυναίκα μου, μου τόπε μια-δυο φορές: «Κόψε το τσιγάρο, δίνεις κακό παράδειγμα και στα παιδιά» . . . Ουφ! Αρκετά με αυτές τις σκέψεις. Χωρίς να το καταλάβω το γέμισα πάλι το τασάκι. Δε έμεινε και κανένας από την παλιά παρέα. Όλοι πια έχουνε δουλειές, έχουνε οικογένειες, τρέχουνε. Που είναι εκείνα τα χρόνια που πηγαίναμε για ψάρεμα με τις γυναίκες μας, τα παιδιά μας, που στήναμε τα αντίσκηνα και διανυκτερεύαμε δίπλα στο κύμα. Μια φορά πήγα για ψάρεμα μόνος μου. Δεν το γουστάρω καθόλου το ψάρεμα μόνος μου.
